Psychoterapia indywidualna czy grupowa?

Psychoterapia indywidualna czy grupowa – jaką terapię wybrać?

utworzone przez | Zdrowie psychiczne

Każdy przypadek jest indywidualny, dlatego pamiętaj, że artykuły nie zastąpią terapii!
Jeśli potrzebujesz wsparcia zarezerwuj spotkanie tutaj!

Jeśli stoisz w swoim życiu przed wyzwaniem i czujesz, że nie potrafisz poradzić sobie z nim samodzielnie; jeśli mierzysz się z obniżonym nastrojem lub z lękami; jeśli negatywnie oceniasz swój wygląd i działania; jeśli masz trudności w nawiązywaniu relacji… To właśnie taki moment, gdy warto zdecydować się na skorzystanie z profesjonalnej pomocy w formie psychoterapii.

Może właśnie rozważasz wizytę u psychoterapeuty, jednak czujesz się zagubiona/zagubiony i nie masz pewności, dokąd skierować swoje kroki – pomożemy! Z tego tekstu dowiesz się,wygląda terapia indywidualna, a jak terapia grupowa. Która z tych form lepiej sprawdzi się w przypadku Twojego problemu?

Zarówno psychoterapia indywidualna, jak psychoterapia grupowa są pomocne w szerokiej gamie problemów natury psychologicznej [1]. Przyjrzyjmy się temu, w jakich przypadkach warto zdecydować się na jedną z nich.

Kto może prowadzić w Polsce psychoterapię?

Na ten moment psychoterapię – rozumianą jako formę leczenia chorób i zaburzeń psychicznych – mogą prowadzić w Polsce osoby, które mają wyższe wykształcenie i ponadto ukończyły całościowe, czteroletnie szkolenie w danym nurcie psychoterapii (np. poznawczo-behawioralnym, systemowym, integracyjnym…) albo są po drugim roku takiego szkolenia i kontynuują naukę.

Jeśli specjalista zdrowia psychicznego nie spełnia tych kryteriów, ale jest magistrem psychologii, wówczas mamy do czynienia ze wsparciem psychologicznym. Tego typu forma pomocy również ma swoje zastosowanie, jednak nie jest psychoterapią w ścisłym znaczeniu tego słowa.

Ważne, żeby to podkreślać, ponieważ w związku z tym, że zawód psychoterapeuty nie jest w Polsce regulowany, pacjenci/osoby klienckie często wprowadzane są w błąd przez specjalistów nie mających odpowiednich kompetencji do prowadzenia psychoterapii.

Czym się charakteryzuje psychoterapia indywidualna?

Psychoterapia indywidualna to, mówiąc najprościej, spotkania, w których udział biorą dwie osoby: wykwalifikowany psychoterapeuta i klient/pacjent (to, czy osobę uczestniczącą w terapii nazwiemy pacjentem czy klientem najczęściej zależy od tego, w jakim nurcie terapeutycznym pracuje dany specjalista).

W podejściu indywidualnym dużą zaletę może stanowić to, że prowadzący terapię poświęca pełną swoją uwagę temu, z czym dana osoba zgłasza się do jego gabinetu. Nie musi dzielić jej pomiędzy innych klientów/pacjentów biorących udział w grupie terapeutycznej. Tym samym przez cały czas spotkania tempo oraz sposób pracy dostosowany jest wyłącznie do tego, czego potrzebuje osoba, która zgłosiła się po pomoc.

Zalety terapii indywidualnej

Psychoterapia indywidualna ma szereg zalet. Oto najważniejsze z nich:

  • Klient/pacjent dostaje pełną uwagę psychoterapeuty, nie musi się nią dzielić z innymi osobami należącymi do grupy terapeutycznej.
  • Możliwość dostosowania tempa i metod pracy do indywidualnych potrzeb osoby, która zgłasza się po pomoc.
  • Indywidualna terapia potrafi mieć wyższą intensywność i dotykać głębszych problemów jednostki, ponieważ skupia się wyłącznie na historii, problemach i potrzebach danej osoby.
  • Pełna poufność – nikt poza klientem/pacjentem i terapeutą nie ma dostępu do treści poruszanych w trakcie sesji.
  • W związku z tym, że psychoterapeuta indywidualny ma pełen ogląd na proces, przez który przechodzi jego klient/pacjent, łatwiej jest mu udzielać informacji zwrotnych na temat postępów w terapii.
  • Większa elastyczność terminów spotkań (zależnie od grafiku terapeuty oraz nurtu, w którym prowadzona jest terapia).
  • Znaczny wzrost samoświadomości u osoby, która bierze w niej udział w związku z tym, że indywidualna terapia zachęca do głębokich wglądów w siebie.
  • Relacja terapeutyczna – jeden z ważniejszych czynników leczących w psychoterapii – ma szansę łatwiej i silniej zawiązać się w ramach terapii indywidualnej.

Wady terapii indywidualnej

Terapia indywidualna nie jest jednak całkowicie pozbawiona wad. Warto je poznać i rozważyć, zanim podejmiemy decyzję o tym, czy ta ścieżka na pewno jest dla nas odpowiednia. Oto niektóre z nich:

  • Brak dostępu do innych punktów widzenia poza punktem widzenia klienta/pacjenta i terapeuty może utrudniać postępy w terapii.
  • Klientowi/pacjentowi może towarzyszyć poczucie osamotnienia lub bycia jedyną osobą na świecie, która mierzy się z danym problemem.
  • Indywidualne sesje to najczęściej znacznie wyższy koszt niż spotkania w grupie terapeutycznej.
  • Dla części osób to, że od samego początku uwaga terapeuty skupiona jest wyłącznie na nich, może być zawstydzające i utrudniać proces otwierania się.
  • Terapia indywidualna może być problematyczna dla osób, którym trudno utrzymać motywację i które łatwo rezygnują z powziętych zobowiązań.

Psychoterapia indywidualna – dla kogo będzie pomocna?

Psychoterapia indywidualna to rodzaj terapii, który z sukcesem wykorzystywany jest w licznych zaburzeniach i psychologicznych trudnościach, by wspierać klientów/pacjentów w powrocie do zdrowia [2].

Pomocna będzie:

  • terapia indywidualna depresji i obniżonego nastroju,
  • terapia indywidualna lęku,
  • terapia indywidualna zaburzeń odżywiania,
  • terapia indywidualna w związku z obniżoną samooceną i brakiem akceptacji własnej osoby,
  • terapia indywidualna impulsywności,
  • terapia indywidualna trudności w nazywaniu i wyrażaniu emocji,
  • terapia indywidualna natrętnych myśli,
  • terapia indywidualna WWO (Wysoko Wrażliwa Osoba).

Ponadto jeśli czujesz, że nie chcesz otwierać swojego problemu przed grupą terapeutyczną i łatwiej będzie Ci podjąć współpracę w formule 1:1, terapia indywidualna może być właśnie dla Ciebie.

Czym się charakteryzuje psychoterapia grupowa?

Psychoterapia grupowa to model pomocy, w którym najczęściej jeden lub dwoje wykwalifikowanych specjalistów-terapeutów prowadzi grupę pacjentów/klientów. Grupę taką nazywa się grupą terapeutyczną. W większości przypadków składa się ona z kilku do kilkunastu osób, które spotykają się regularnie po to, by wspólnie pracować nad problemami, z którymi zmagają się poszczególne osoby i wspierać się wzajemnie.

Zanim pacjent/klient/osoba kliencka zostanie przyjęta do grupy, często musi przejść jeszcze przez proces kwalifikacji, który pozwoli sprawdzić, czy dana osoba będzie w stanie skorzystać w pełni z pracy w tej formule. 

Dużą wartością terapii grupowej jest to, że pacjenci/klienci/osoby klienckie mają możliwość spotkania się z innymi osobami mierzącymi się z podobnymi trudnościami, dzięki czemu nie czują się osamotnieni w swoim problemie. Więcej osób to też różne perspektywy spojrzenia na daną kwestię. Również takich, na które moglibyśmy nie wpaść sami czy też przy wsparciu wyłącznie terapeuty indywidualnego.

Jak przebiega psychoterapia grupowa?

W tym modelu pracy uwaga psychoterapeuty lub zespołu psychoterapeutów dzieli się pomiędzy większą liczbę pacjentów/klientów/osób klienckich, w trakcie jednego spotkania grupy terapeutycznej. Oznacza to, że praca nad problemami każdego uczestnika odbywa się w obecności innych i w kontekście bycia częścią grupy.

Podczas spotkania pacjenci/osoby klienckie kolejno zabierają głos, dzieląc się z grupą swoimi trudnościami lub tematem, który przyniosły na spotkanie. Następnie możliwość wypowiedzi dostaje reszta członków grupy po to, by – na przykład – opowiedzieć o własnych, podobnych doświadczeniach odnosząc się do wypowiedzi poprzedników. W zależności od tego, w jakim nurcie prowadzone są spotkania grupowe, grupa może podczas spotkań odgrywać scenki (psychodrama), wykonywać ćwiczenia wyobrażeniowe lub pracować z materiałami psychoedukacyjnymi.

Terapeuta pełni rolę facylitatora i moderatora procesów, które zachodzą podczas takich spotkań.

Zalety terapii grupowej

Terapia grupowa ma sporo plusów. Warto poznać niektóre z nich:

  • Pacjent/klient/osoba kliencka czuje, że nie jest osamotniony w swoim problemie, że inni mierzą się z podobnymi trudnościami – a to może obniżać poziom stresu.
  • Otrzymywanie i dawanie wsparcia innym sprawia, że pacjent/osoba kliencka może poczuć się częścią społeczności rozwinąć w sobie poczucie przynależności do grupy.
  • Praca w grupie terapeutycznej daje możliwość trenowania umiejętności komunikacyjnych i społecznych (jak np. asertywność, wyrażanie potrzeb, wyrażanie emocji, przyjmowanie krytyki) w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku.
  • Pacjent/osoba kliencka ma możliwość odnalezienia się w historiach i problemach opowiadanych przez inne osoby i dzięki temu nawet jeśli to nie ona jest głównym punktem skupienia danego spotkania, to wciąż może wyciągnąć wiele pomocnych obserwacji dla siebie.
  • Koszt terapii grupowej jest często niższy niż koszt terapii indywidualnej.
  • Członkowie grupy mogą motywować siebie wzajemnie, a także niejako „pilnować” innych uczestników – zarówno jeśli chodzi o regularne i aktywne uczestnictwo w spotkaniach, jak i wprowadzanie w życie wyuczonych w ramach grupy umiejętności.

Wady terapii grupowej

  • Nie ma możliwości dostosowania tempa ani metod pracy do jednego, konkretnego przypadku – zawsze brane jest pod uwagę dobro i potrzeby grupy jako całości.
  • Nie wszyscy uczestniczący w terapii grupowej dostają tyle samo czasu i uwagi. Niektóre osoby mogą zabierać więcej czasu i przestrzeni, podczas gdy reszta otrzyma jej mniej.
  • W związku z tym, że w takiej terapii bierze udział wiele osób i mogą one pochodzić z różnych środowisk, możliwe jest pojawienie się trudnych do rozwiązania konfliktów.

Psychoterapia grupowa – dla kogo będzie pomocna?

Podobnie jak psychoterapia indywidualna, również terapia grupowa ma dobrze udokumentowane zastosowania. Pomaga powrócić do zdrowia pacjentom/klientom/osobom klienckim zmagającym się z różnymi trudnościami [3].

Grupa terapeutyczna nie zawsze musi skupiać się na jednym konkretnym obszarze problemowym (np. depresja czy uzależnienia) – choć często tak właśnie to wygląda. 

I tak pomocna może być:

  • • terapia grupowa uzależnień;
  • • terapia grupowa depresji;
  • • terapia grupowa zaburzeń lękowych;
  • • terapia grupowa otyłości;
  • • terapia grupowa DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików);
  • • terapia grupowa zaburzeń osobowości borderline (tutaj świetnie sprawdza się terapia w nurcie DBT);
  • • terapia grupowa dla osób mierzących się z samotnością, wstydliwością, niską samooceną.

Doskonale może też przysłużyć się osobom, które mają trudności w nawiązywaniu kontaktów z innymi lub też cierpią na lęki społeczne. [4] 

Psychoterapia grupowa to w pewnym sensie pole treningowe. Bezpieczne dlatego, że znajduje się pod opieką wykwalifikowanego terapeuty lub wykwalifikowanych terapeutów. Grupa prowadzona jest po to, by jej członkowie mogli nabyć umiejętności, których nie udało im się w pełni wykształcić wcześniej lub też po to, by wesprzeć ich w wychodzeniu z trudności, których aktualnie doświadczają. 

Psychoterapia indywidualna czy grupowa – od czego zależy wybór?

Jeśli zastanawiasz się nad tym, jaki rodzaj terapii – terapia grupowa czy też terapia indywidualna – jest dla ciebie lepszą opcją, warto przed podjęciem decyzji zadać sobie kilka pytań:

  • Z jakim rodzajem problemu czy też zaburzenia się zmagasz?
  • Czy wolisz, żeby wsparcie dawał Ci wyłącznie terapeuta – czy też czujesz, że ważne będzie dla Ciebie również wsparcie otrzymane od grupy?
  • Czy będziesz w stanie otworzyć się ze swoim problemem przed grupą osób, czy łatwiej będzie Ci pracować nad nim w kontakcie indywidualnym?
  • Czy jesteś gotowy dzielić czas i przestrzeń sesji terapeutycznych z innymi?
  • Jakimi środkami finansowymi dysponujesz na ten cel (terapia grupowa często jest tańsza i łatwiej dostępna w ramach NFZ)?

Badania wskazują, że terapia indywidualna i terapia grupowa są w podobnym stopniu skuteczne i obie przynoszą dobre, mierzalne efekty [5].

Oznacza to, że żadna z nich nie jest w jednoznaczny sposób lepsza lub gorsza od drugiej.

Ostatecznie więc wybór sprowadza się do indywidualnych preferencji pacjenta/osoby klienckiej i tego, jakiego rodzaju pomocy w danym momencie potrzebuje. 

Większość osób decyduje się jednak na terapię indywidualną ze względu na jej powszechność i fakt, że w tych warunkach psychoterapeuta całą swoją uwagę podczas sesji poświęca kwestii, z którą przychodzi do niego osoba potrzebująca pomocy.

Jeśli nie masz pewności, który rodzaj terapii lepiej sprawdzi się w przypadku trudności, których aktualnie doświadczasz, możesz umówić się na konsultacje psychologiczne. Wykwalifikowany specjalista będzie miał możliwość rozeznania Twoich potrzeb i zaproponowania Ci takiego rodzaju pomocy, który będzie dla Ciebie na daną chwilę najkorzystniejszy.

Źródła:

[1] Dragioti, E., Karathanos, V., Gerdle, B., Evangelou, E. (2017). Does psychotherapy work? An umbrella review of meta-analyses of randomized controlled trials. Acta Psychiatrica Scandinavica, 136(3), 236–246. https://doi.org/10.1111/acps.12713

[2] Monti, F., Tonetti, L., Ricci Bitti, P. E. (2016). Short-Term Effectiveness of Psychotherapy Treatments Delivered at a University Counselling Service. British Journal of Guidance & Counselling, 44(4), 414–422. https://doi.org/10.1080/03069885.2015.1119233

[3] Shareh, H., Yazdanian, M. (2023). The effectiveness of dialectical behavior group therapy on stress, depression, and cognitive emotion regulation in mothers of intellectually disabled students: A randomized clinical trial. Clinical child psychology and psychiatry, 28(3), 1092–1108. https://doi.org/10.1177/13591045231163068

[4] Karaaziz, M., Razzaghi, P., Keskindag, B., Güney, H. (2023). Brief report: A feasibility study of acceptance and commitment therapy in group format for social appearance anxiety. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues. https://doi.org/10.1007/s12144-023-04693-z

[5] Fawcett, E., Neary, M., Ginsburg, R., Cornish, P. (2020). Comparing the effectiveness of individual and group therapy for students with symptoms of anxiety and depression: A randomized pilot study. Journal of American College Health, 68(4), 430–437. https://doi.org/10.1080/07448481.2019.1577862