W Polsce, w 2021 roku, Główny Urząd Statystyczny odnotował 60 687 rozwodów (dla porównania, w tym samym roku mieliśmy 169 229 ślubów) (GUS, 2022). Główne przyczyny rozwodów to m.in.: niedochowanie wierności małżeńskiej, nieporozumienia na tle finansowym, niezgodność charakterów czy tak zwany “niedobór seksualny”.
Powody, które prowadzą do pogorszenia się stanu relacji, a ostatecznie – do jej zakończenia – są raczej uniwersalne.
Czy można jednak zapobiec poważnemu kryzysowi relacji i w efekcie – uniknąć rozstania?
Z pomocą w takich sytuacjach przyjść może terapia dla par, znana też jako terapia małżeńska (Doss, Thum, Sevier, Atkins, Christensen, 2005).
Terapia małżeńska i dla par – na czym polega?
Terapia małżeńska czy też terapia par to taki rodzaj psychoterapii, w której udział biorą osoby pozostające ze sobą w związku po to, by pod okiem doświadczonego psychoterapeuty pracować nad trudnościami, których doświadczają w ramach danej relacji.
W trakcie spotkania terapeuta dla par wysłuchuje z uważnością obu stron, starając się zrozumieć potrzeby każdej z osób i dotrzeć do tego, z jakimi trudnościami się mierzą – oraz wesprzeć osoby klienckie tak, by były sobie w stanie z nimi poradzić.
Uczestniczący w takiej terapii partnerzy pod okiem psychoterapeuty uczą się budowania wzajemnej empatii, zdrowych wzorców komunikacji i konstruktywnego rozwiązywania problemów, z którymi mierzą się na co dzień.
Spotkania odbywają się z ustaloną odgórnie częstotliwością – co tydzień lub nieco rzadziej, zależnie od czasowych czy finansowych możliwości partnerów oraz zaleceń osoby prowadzącej terapię.
Terapia dla par – jak przebiega?
Psychoterapia par/psychoterapia małżeńska to spotkanie nie tylko partnerów doświadczających trudności lub kryzysu, odbywające się przy wsparciu wykwalifikowanego psychoterapeuty – lub dwójki terapeutów. To także spotkanie z ich relacją, jej cieniami i blaskami.
Podobnie jak w przypadku innych form terapii, pracę zaczyna się najczęściej do zawarcia tak zwanego kontraktu terapeutycznego – to znaczy zbioru zasad, według których będą przebiegały spotkania (w takim kontrakcie ustala się np. częstotliwość spotkań, oczekiwania odnośnie aktywności uczestników, zasady poufności itp.).
Następnie terapeuta dla par zada partnerom szereg pytań odnośnie obecnego kształtu relacji, trudności, z którymi się mierzą, prawdopodobnych przyczyn kryzysu, a także oczekiwań obu stron odnośnie tego, co chcą wynieść ze wspólnych spotkań.
Jakie są rodzaje terapii małżeńskiej i dla par?
Terapia dla par lub też terapia dla małżeństw odbywa się w różnych nurtach terapeutycznych. Zależnie od tego, który wybierzemy, punkt skupienia będzie nieco innym aspekt relacji, a psychoterapeuta będzie proponował nieco inne rozwiązania. I tak na przykład spotkać możemy z modalnościami takimi jak (Gupta, 2023; McBain, 2022):
Terapia dla par behawioralna
Skupiać będzie się na uczeniu się i podtrzymywaniu korzystnych zachowań i reakcji u partnerów, równocześnie starając się wygasić te, które szkodzą relacji.
Terapia dla par kognitywno-behawioralna (CBT)
W jej trakcie korekcie ulegać będą negatywne wzorce myślenia u partnerów, które w efekcie prowadzą do zachowań, które ranią drugą stronę. Celem terapii będzie zastąpienie ich takimi, które są dla relacji korzystne.
Terapia dla par systemowa
W terapii systemowej ważnym elementem będzie praca na samej relacji, z założeniem, że jest to żywy system, który znajduje się w procesie ciągłej ewolucji. Psychoterapeuta systemowy par pomoże zidentyfikować te momenty relacji, które doprowadziły do kryzysu i pomoże odnaleźć drogi do zażegnania go.
Terapia dla par skoncentrowaną na rozwiązaniach (TSR)
Terapia ta skupia się wokół nadziei i obaw partnerów związanych z ich relacją. Szuka też narzędzi, które osoby uczestniczące w terapii mają na podorędziu tu i teraz i które mogą zostać wykorzystane do poprawy np. zdolności komunikacyjnych, a co za tym idzie, całej relacji.
Terapia dla par skoncentrowana na emocjach (EFT)
Pomaga pracować m.in. nad stylami przywiązania (czyli w skrócie sposobami, w jakie wchodzimy w relacje i tym, jak się w ich ramach zachowujemy). Przydaje się w przypadku, gdy partnerzy żywią do siebie silne negatywne uczucia (np. terapia małżeńska po zdradzie) Dzięki niej partnerzy mogą znacznie zbliżyć się do siebie i zmniejszyć poziom nabudowanego w relacji napięcia.
Terapia dla par prowadzoną metodą Johna i Julie Gottman
Według autorów tej metody, jedną z podstaw dobrego związku jest przyjaźń. Pracując tą metodą, pracuje się więc nad pogłębieniem bliskości u partnerów, nad nauką konstruktywnego rozwiązywania konfliktów oraz nad odnajdywaniem wspólnego sensu – po to, by zapobiec rozpadowi relacji (Gottman, Schwartz, 2008).
Terapia dla par psychodynamiczna
Pozwala eksplorować nieuświadomione przyczyny konfliktów w relacji oraz uświadomić sobie wzorce, które są szkodliwe, a które nieświadomie powtarzamy. Pomaga raczej uświadomić sobie “dlaczego tak się dzieje?”, niż odpowiada na pytanie “jak to rozwiązać?” (Braithwaite, 2010).
Terapia małżeńska i dla par – kto może z niej skorzystać?
Terapia związkowa to jedna ze skuteczniejszych metod pomagających rozwiązać relacyjne trudności. Jej działanie jest udowodnione naukowo (Atkins, Berns, George, Doss, Gattis, Christensen, 2005).
Korzystać z niej mogą oczywiście nie tylko małżeństwa, ale również osoby pozostające w związkach nieformalnych. Możliwa jest również terapia dla par homoseksualnych i, szerzej mówiąc, osób pozostających w queerowych relacjach (w założeniach terapie takie nie różnią się od regularnej terapii dla par). Istnieją również specjaliści zajmujący się terapią dla osób pozostających w związkach poliamorycznych (Rizzo).
Pomoc psychologiczna dla par to dobre rozwiązanie, jeśli:
- para przechodzi kryzys (osoby zgłaszają się na do specjalisty na różnych etapach kryzysu – jednak im wcześniej się to stanie, tym lepsze będą rokowania)
- doszło do zdrady (w każdej relacji może ona być inaczej definiowana!)
- na świecie pojawiło się dziecko i trudno jest się partnerom odnaleźć w nowej sytuacji
- para doświadcza problemów w sferze seksualnej
- partnerom nie odpowiadają role, które pełnią w ramach relacji i jest to przyczyną powtarzających się konfliktów
- nie ma zgody co do podziału odpowiedzialności finansowej we wspólnym życiu
- pozazwiązkowe zobowiązania partnerów prowadzą do kłótni i niezgody (np. praca, relacje rodzinne)
Warto jednak pamiętać, że psychoterapia małżeńska lub też psychoterapia par to rozwiązanie, z którego warto korzystać nie tylko w sytuacji ostrego konfliktu!
Psychoterapeuta małżeński/psychoterapeuta par może wesprzeć relację na długo zanim konflikt znacząco się zaogni.
Spotykając się ze specjalistą zajmującym się tematem związków, partnerzy mają szansę zawczasu wypracować zdrowe wzorce komunikacji, sposoby radzenia sobie z wyzwaniami wspólnego życia oraz w bezpiecznym otoczeniu gabinetu omówić swoje oczekiwania, obawy i nadzieje po to, by czerpać większą satysfakcję z relacji (Petch, Lee, Huntingdon, Murray, 2014).
Kiedy udać się na terapię małżeńską?
Dynamika relacji potrafi być różna. To zupełnie naturalne, że pomiędzy partnerami zdarzają się lepsze i gorsze momenty. Są jednak takie sytuacje, w których warto rozważyć skorzystanie z usług specjalistów takich, jak psycholog małżeński, psycholog dla par czy też psychoterapeuta oferujący psychoterapię dla związków.
Kiedy więc warto skorzystać z usług specjalisty w tym zakresie?
- kiedy zauważamy, że oddalamy się od naszej osoby partnerskiej i sprawia nam to przykrość (“mijamy się”),
- kiedy w relacji pojawiają się niepokojące zachowania – np. zwiększy się częstotliwość kłótni albo większa będzie ich intensywność
- kiedy nie jesteśmy w stanie porozumieć się z osobą partnerską w temacie naszych potrzeb, nie są one respektowane,
- kiedy pogorszyła się jakość naszego pożycia seksualnego,
- kiedy doświadczamy w relacji uczucia samotności, braku zrozumienia, czujemy, że druga strona nas ignoruje
- kiedy nie możemy znaleźć z osobą partnerską „wspólnego języka”,
- kiedy doszło do zdrady,
- kiedy mamy poczucie, że jedna ze stron angażuje się w relację znacznie bardziej, niż druga
- kiedy rozważamy rozstanie lub rozwód i chcemy podjąć próbę naprawy relacji, też chcemy dostać wsparcie w tym, by rozstanie mogło przebiec jak najlepiej.
O co może zapytać terapeuta w czasie terapii małżeńskiej?
Wskażemy na jakie obszary może zwrócić uwagę terapeuta. Podkreślimy że specjalista jest po to by pomoc pacjentom a nie ich oceniać.
Psychoterapeuta par może w czasie spotkania zwrócić uwagę na kilka obszarów, które mogą być istotne dla zrozumienia przyczyn konfliktu w danej relacji. I tak na przykład mogą pojawić się pytania o:
- staż relacji,
- z jakim problemem zgłaszają się partnerzy i gdzie upatrują jego przyczyn,
- orientację i tożsamość seksualną,
- preferencje względem pozostawiania w monogamicznej lub niemonogamicznej relacji (np. poliamoria, otwarty związek),
- status socjoekonomiczny (zarobki, miejsce i warunki zamieszkania, posiadanie dzieci lub ich brak),
- wyznanie,
- pożycie seksualne.
Terapeuta to osoba, której zadaniem jest udzielenie najlepszego możliwego w danej sytuacji wsparcia. Należy pamiętać, że nie będzie on oceniał odpowiedzi, których partnerzy udzielają na zadane pytania.
Choć niektóre kwestie mogą wydać się osobiste i trudne, istotnym jest, by szczerze opowiadać o naszych doświadczeniach i uczuciach. W innym wypadku specjalista może mieć trudność by po pierwsze, nawiązać z osobami klienckimi relację terapeutyczną – a ta według badań jest jednym z podstawowych czynników wpływających na sukces terapii (Bartholomew, Kang, Joy, Robbins, Maldonado-Aguiñiga, 2022; Nienhuis, Owen, Valentine, Winkeljohn Black, Halford, Parazak, Budge, Hilsenroth, 2018), po drugie zaś, brak szczerości utrudnia dotarcie do prawdziwego źródła problemu oraz znalezienie korzystnych rozwiązań danej sytuacji.
Może się zdarzyć, że w trakcie trwania terapii psychoterapeuta poprosi o spotkanie w formule 1:1 z każdym z partnerów.
Takie indywidualne spotkania dają terapeucie możliwość poznania perspektywy każdego z partnerów w warunkach, w których mogą oni poczuć się bardziej swobodnie (a co za tym idzie, np. opowiedzieć o czymś, czym trudno jest się podzielić z osobą partnerską).
Oczywiście bez uzyskania na to zgody, terapeuta nie będzie ujawniał uzyskanych w trakcie indywidualnego spotkania informacji w trakcie kolejnych, wspólnych sesji. Ale otrzymanie ich może pomóc mu lepiej dobrać metody umożliwiające rozwiązanie konfliktu, a co za tym idzie, wydajniej wspierać relację.
Ile trwa terapia dla par?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o czas trwania przedsięwzięcia, jakim jest terapia małżeńska/terapia dla par.
Jest wiele czynników, które mogą na to wpływać, a pośród nich warto wymienić:
- to, z jakim problemem zgłasza się para i na jakim jego etapie się znajduje (rozwiązanie mocno zaognionego konfliktu może zająć więcej czasu)
- nurtu terapeutycznego, w którym odbywa się terapia (np. terapia skoncentrowana na rozwiązaniach będzie prawdopodobnie krótsza, niż psychoterapia psychodynamiczna)
- gotowości do zaangażowanej i aktywnej pracy partnerów – im większe zaangażowanie, tym większa szansa, że terapia przyniesie sukces (Harrison, Hardy, Barkham, 2019)
Czasem wystarczy więc kilka spotkań, a czasem konieczna jest znacznie dłuższa i pogłębiona praca nad problemem czy też problemami, których doświadcza dany związek. Średnia to około 12-25 spotkań (Well Marriage Center). Pierwsze zmiany najczęściej można zaobserwować już po kilku spotkaniach.
Czy terapeuta dla par może doradzić rozstanie?
Oczywiście zdarzają się sytuacje, w których długotrwale utrzymujący się konflikt doprowadza do tego, że partnerzy mocno się od siebie oddalili i trudno jest im dostrzec możliwość naprawienia relacji lub też jeden z partnerów nie wyraża takiej chęci.
Psychoterapeuta par nie podejmie decyzji o potencjalnym rozstaniu w imieniu partnerów, którzy zgłosili się do niego po pomoc. Rolą psychoterapeuty nie jest też dawanie zaleceń lub rad w tym zakresie. Decyzja o rozstaniu zostać podjęta przez samych zainteresowanych, którzy w trakcie procesu terapii dojdą do wniosku, że nie są w stanie naprawić swojej relacji.
W sytuacjach, gdy partnerzy decydują się na rozstanie, terapie dla par czy też terapie małżeńskie mogą być pomocne w tym, aby mogli oni odejść od siebie w najlepszej możliwej atmosferze (Clarke, 2020). Może być to szczególnie istotne w sytuacji, gdy w grę wchodzi podział opieki nad dziećmi.
Terapia małżeńska i dla par – czy warto?
Czy warto skorzystać z terapii związkowej? Odpowiedź jest oczywiście twierdząca! To efektywna metoda o udowodnionej naukowo skuteczności (Baucom, Atkins, Rowe, Doss, Christensen, 2015). Jeśli borykamy się z kryzysem w związku, wykwalifikowany psychoterapeuta dla par pomoże nam znacznie lepiej, aniżeli (często wątpliwej jakości) porady dla par w kryzysie, które znaleźć można w internecie.
Są jednak takie sytuacje, w których sama psychoterapia małżeńska/dla par może nie być wystarczająca, ponieważ partnerzy borykają się również z innymi trudnościami, niezwiązanymi bezpośrednio z tym, czego doświadczają w ramach relacji (np. przeszłe traumy, zaburzenia osobowości, depresja, lęki.).
Wówczas warto rozważyć również psychoterapię indywidualną lub grupową (o tym, którą z tych opcji wybrać, pisałyśmy jakiś czas temu [link do naszego artykułu]).
Może być tak, że skorzystanie z obu tych opcji, to znaczy zarówno z terapii dla par, jak i terapii indywidualnej przed jednego lub oboje partnerów, przyniesie lepsze skutki, niż każda z tych metod stosowana osobno. W końcu osobiste trudności przeżywane przez pozostające w związku osoby mogą wpływać pośrednio na pogorszenie się relacji pomiędzy nimi.
Jeśli chcesz pomóc sobie lub też rozwiązać trudności, których doświadczasz w ramach relacji, możesz skorzystać z konsultacji psychologicznych prowadzonych przez nasze specjalistki.
W trakcie konsultacji będziesz mieć możliwość przyjrzenia się problemowi, z którym się mierzysz, a wykwalifikowane psycholożki pomogą Ci sięgnąć po taki rodzaj wsparcia, który będzie dla Ciebie – i twojej osoby partnerskiej – najbardziej korzystny.
—
Źródła:
Atkins, D. C., Berns, S. B., George, W. H., Doss, B. D., Gattis, K., Christensen, A. (2005). Prediction of response to treatment in a randomized clinical trial of marital therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(5), 893–903. https://doi.org/10.1037/0022-006X.73.5.893
Bartholomew, T. T., Kang, E., Joy, E. E., Robbins, K. A., Maldonado-Aguiñiga, S. (2022). Clients’ perceptions of the working alliance as a predictor of increases in positive affect. Journal of Psychotherapy Integration, 32(3), 310–325. https://doi.org/10.1037/int0000265
Baucom, B. R., Atkins, D. C., Rowe, L. S., Doss, B. D., Christensen, A. (2015). Prediction of treatment response at 5-year follow-up in a randomized clinical trial of behaviorally based couple therapies. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 83(1), 103–114. https://doi.org/10.1037/a0038005
Braithwaite, L. (2010) How can a psychodynamic approach help couples? https://www.counselling-directory.org.uk/memberarticles/how-can-a-psychodynamc-approach-help-couples
Clarke, J. (2020) The Benefits of Couples Therapy While Separated. https://www.verywellmind.com/benefits-of-couples-therapy-while-separated-4161245
Doss, B. D., Thum, Y. M., Sevier, M., Atkins, D. C., Christensen, A. (2005). Improving Relationships: Mechanisms of Change in Couple Therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(4), 624–633. https://doi.org/10.1037/0022-006X.73.4.624
Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Roczniki statystyczne / Roczniki Statystyczne / Rocznik Statystyczny Pracy 2012. (b.d.). Pobrano 23 październik 2023, z https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/ roczniki-statystyczne /rocznik-demograficzny-2022,3,16.
Gottman, J., Schwartz, J. (2008). Terapia par Metodą Gottmana. Podręcznik
kliniczny terapii par. Czwarta edycja. Guilford Press: Nowy Jork. Rozdział 5:
138-715.
Gupta, S. (2023). What Is Couples Therapy?
https://www.verywellmind.com/couples-therapy-definition-types-techniques-ad
Harrison, P., Hardy, G. E., & Barkham, M. (2019). The relationship between expected engagement and talking therapy outcome. Clinical Psychology & Psychotherapy, 26(4), 492–501. https://doi.org/10.1002/cpp.2369
McBain, C. (2022) Marriage & Couples Counseling: How It Works & What to Expect.
https://www.choosingtherapy.com/marriage-couples-counseling/
Nienhuis, J. B., Owen, J., Valentine, J. C., Winkeljohn Black, S., Halford, T. C., Parazak, S. E., Budge, S., Hilsenroth, M. (2018). Therapeutic alliance, empathy, and genuineness in individual adult psychotherapy: A meta-analytic review. Psychotherapy Research, 28(4), 593–605.
Petch, J., Lee, J., Huntingdon, B., Murray, J. (2014). Couple Counselling Outcomes in an Australian Not for Profit: Evidence for the Effectiveness of Couple Counselling Conducted Within Routine Practice. Australian and New Zealand Journal of Family Therapy, 35(4), 445–461. https://doi.org/10.1002/anzf.1074
Rizzo, A. Working with polyamorous and non-monogamous clients. https://www.psychotherapy.org.uk/news/working-with-polyamorous-and-non-monogamous-clients/
Well Marriage. Average Length of Marriage Counseling. https://www.wellmarriagecenter.com/average-length-of- marriage-counseling/
Obraz autorstwa pressfoto na Freepik