Klaustrofobia to lęk przed ciasnymi lub zamkniętymi pomieszczeniami. Osoby borykające się z tą fobią często doświadczają szeregu nieprzyjemnych objawów. Pacjentom z klaustrofobią towarzyszy lęk lub niepokój w sytuacji znalezienia się w ciasnym pomieszczeniu. Z tego artykułu dowiesz się czym jest taki lęki, jakie są jego objawy i jak sobie z nim radzić.
Czym jest klaustrofobia?
Klaustrofobia należy do grupy fobii specyficznych. Są to zaburzenia psychiczne charakteryzujące się intensywnym strachem lub lękiem przed określonymi sytuacjami lub przedmiotami. Zmagający się z klaustrofobią pacjenci obawiają się przebywania w zamkniętych pomieszczeniach – niewielkich pokojach (szczególnie tych pozbawionych okien), ale także windach, piwnicach czy jaskiniach.
Nasilenie takiego lęku lub niepokoju jest wtedy nieadekwatne do realnego poziomu zagrożenia. Co więcej, objawy klaustrofobii wywołują cierpienie lub mogą upośledzić funkcjonowanie osoby jej doświadczającej w sferze społecznej, zawodowej i innych ważnych dla niej obszarach [1].
Zerknij tutaj: Agorafobia – objawy, przyczyny, leczenie
Przyczyny klaustrofobii
Klaustrofobia, tak jak inne fobie specyficzne, rozwija się zazwyczaj już w dzieciństwie [1]. Może być reakcją utrwaloną na doświadczoną wcześniej traumę. Przykładowo, trzymanie dziecka za karę w ciasnym pomieszczeniu może prowadzić w przyszłości do ataków paniki w zamkniętych przestrzeniach. Zdarzeniem traumatycznym może być także utknięcie w windzie w wyniku awarii. Dziecko będąc pierwszy raz w takiej sytuacji nie rozumie co się dzieje, odczuwa strach i nie wie czy, i jak, się z niej wydostanie. Przy kolejnej sytuacji korzystania z windy, dziecko będzie już miało bardzo silne skojarzenie windy lub jakiejkolwiek innej ciasnej przestrzeni z ogromnym niebezpieczeństwem.
Klaustrofobia może również powstać na skutek obserwacji zachowań innych ludzi w sytuacji znalezienia się w zamkniętej przestrzeni (panika rodzi panikę).
Lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami może się także rozwinąć w następstwie doświadczenia nagłego ataku paniki w momencie, gdy osoba akurat znajdowała się w ciasnym pomieszczeniu. Wiele osób zmagających się z klaustrofobią nie potrafi jednak przypomnieć sobie przyczyn tego lęku.Na wystąpienie lęku przed zamkniętymi pomieszczeniami ma również wpływ nasz temperament [2]. U osób z natury bardziej lękliwych i podatnych na stres występuje większe prawdopodobieństwo pojawienia się fobii specyficznej. Istnieje również podatność genetyczna na różne fobie. Oznacza to, że prawdopodobieństwo wystąpienia klaustrofobii może być wyższe, gdy jakiś krewny też na nią cierpiał.
Klaustrofobia − objawy
U każdej osoby objawy klaustrofobii mogą wyglądać trochę inaczej [2]. Różne może być też ich nasilenie. Niektóre osoby w zetknięciu z ciasną przestrzenią mogą odczuwać niepokój i spłycony oddech, inne mogą doświadczyć natychmiastowego, silnego ataku paniki.
Objawy towarzyszące klaustrofobii to:
- stres
- niepokój
- lęk
- drżenie rąk lub całego ciała
- potliwość
- napięcie mięśni
- wrażenie dławienia się
- przyspieszone bicie serca
- ból lub dyskomfort w klatce piersiowej
- zawroty głowy, poczucie zbliżającego się omdlenia
- spłycony oddech
- duszności
- nudności lub ból brzucha
- dreszcze lub uczucie gorąca
- derealizacja (poczucie odrealnienia) lub depersonalizacja (poczucie bycia “obok” siebie)
- myśli związane ze śmiercią
Długie narażenie na sytuację przebywania w zamkniętym lub ciasnym pomieszczeniu może prowadzić do ataku paniki i histerii. Warto też pamiętać, że u dzieci lęk może objawiać się inaczej niż u dorosłych. Małe dzieci cierpiące na klaustrofobię mogą reagować krzykiem, napadami złości, a także znieruchomieniem lub przywieraniem. Dorośli z klaustrofobią unikają sytuacji, w których mogliby się znaleźć w ciasnej przestrzeni, natomiast małe dzieci nie potrafią jeszcze stosować tej strategii.
Jak walczyć z klaustrofobią?
Osoby borykające się z klaustrofobią często stosują strategię unikania wszelkich sytuacji, w których mogłyby znaleźć się w ciasnej, zamkniętej przestrzeni. Unikanie sytuacji wywołujących objawy klaustrofobii nie zawsze jednak jest możliwe.
W wielu przypadkach konieczna jest pomoc specjalistów, którzy pomogą opanować sposoby radzenia sobie z lękiem. Stosowanie preparatów dostępnych w aptekach bez recepty nie wyleczy źródła problemu. Podstawowymi metodami opanowywania strachu, mogącymi doraźnie pomóc osobom cierpiącym na klaustrofobię, są:
- koncentrowanie się na własnym oddechu – spokojne i głębokie oddychanie pozwala przejąć kontrolę nad oddechem i zwalczyć uczucie braku powietrza i duszności.
- odwracanie uwagi od sytuacji powodującej lęk – nie jest to oczywiście łatwe, lecz skupienie uwagi na innych bodźcach może zwiększyć poczucie bezpieczeństwa.
- rozmowa z bliską osobą – choć osoby cierpiące na klaustrofobię mają świadomość, że ich obawy są bezpodstawne, bycie zapewnionym przez kogoś zaufanego o bezpieczeństwie oraz rozmowa o odczuwanym lęku mogą okazać się bardzo pomocne.
Sprawdź też: Kąpiele leśne, czyli terapia lasem prosto z Japonii
Jak leczyć klaustrofobię?
Leczenie klaustrofobii w większości przypadków opiera się na psychoterapii poznawczo-behawioralnej, a w szczególności na terapii ekspozycyjnej. Terapia ta polega na stopniowym wystawianiu osoby doświadczającej tego typu zaburzenia na czynniki wywołujące lęk w bezpiecznych warunkach gabinetu terapeutycznego i w obecności terapeuty.
Podczas takiej terapii osoba uczy się radzić sobie w obliczu pojawienia się lęku, a jej mózg uczy się, że ciasne pomieszczenia nie oznaczają niebezpieczeństwa.W sytuacji, gdy klaustrofobia znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie zaleca się połączenie psychoterapii z farmakoterapią [2]. W tym celu należy udać się na konsultację do lekarza psychiatry.
Źródła:
[1] Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. (2015). Kryteria Diagnostyczne z DSM–5. Edra Urban & Partner.[2] Gałecki, P., i Szulc, A. (2023). Psychiatria. Rozpoznania według ICD-11. Tom 2 (Vol. 2). Edra Urban & Partner.
Grafiki
Imagem de freepik
Imagem de freepik
Imagem de freepik