Ach, wykąpać się w lesie! Nie w leśnym jeziorku, nie w chłodnym strumyku przepływającym pośród drzew, tylko w lesie samym w sobie. W jego soczystej zieleni, w zapachu igieł i żywicy, w głębokiej, do niczego nie dającej się porównać woni starodrzewia, mądrych dębów, majestatycznych buków… Kąpiele leśne – z japońskiego shinrin-yoku (森林浴) – to sztuka obcowania z naturą na głębokim, intymnym poziomie. Prawdziwa leśna medycyna! Na czym polegają leśne kąpiele? Czy każdy może je praktykować? Jak kąpać się w lesie?
Czytajcie dalej, żeby się dowiedzieć!
Czym są kąpiele leśne i na czym polega ta praktyka SHINRIN-YOKU?
Choć ludzie obcowali z lasem – mniej lub bardziej świadomie – od zawsze, to sama w sobie sztuka kąpieli leśnych taka, jak rozumiemy ją współcześnie, jest stosunkowo młoda. Jej początki datuje się na 1982 rok.
Co być może jest zaskakujące, pomysł na leśne kąpiele ma swoje źródło w… japońskim rządowym projekcie! Jego inicjatorem był Tomohide Akiyama pracujący dla Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Rybołówstwa. Sama idea miała pomóc japońskim obywatelom zobaczyć w lasach wartość większą wartość, niż wyłącznie tę związaną z tym, ile i jakiej jakości drewno można pozyskać z jednego hektara [1].
Shinrin-yoku (森林浴) czyli – po japońsku – napawanie się leśną atmosferą, zanurzanie się w niej [2]. To projekt, którego wszyscy – nie tylko Japończycy – potrzebowaliśmy! Wszak wraz z upływem lat koncept ten rozlał się również na resztę świata i zyskał popularność. Nie ma co się dziwić, bo to dla większości z nas łatwo dostępna, zupełnie bezpłatna metoda, której korzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie został udowodniony naukowo [3].
Kąpiele leśne zyskują na popularności. Niestety, nietrudno w ich temacie o mity i błędne przekonania. Dlatego warto podkreślić, że kąpiele leśne nie są przyrodniczymi spacerami edukacyjnymi ani rodzajem sportu. Nie należy też mylić kąpieli z psychoterapią ani uznawać, że zastąpią farmakoterapię.
Oczywiście czas spędzony w lesie może wesprzeć nasze zdrowie i wzmocnić działanie konwencjonalnych metod terapeutycznych (ruch, szczególnie na świeżym powietrzu, ma na ludzi naprawdę korzystny wpływ!), ale na pewno ich nie zastąpi.
Shinrin-yoku nie jest też ze swojego założenia powiązana z żadnymi ezoterycznymi praktykami. To świecka praktyka, która ma na celu głębokie doświadczenie lasu wszystkimi zmysłami w duchu mindfulness, czyli skupiając się na chwili obecnej.
Zalety terapii lasem – poznaj, korzystaj, ciesz się z efektów!
Las jest przestrzenią, która dostarcza uczty dla wszystkich naszych zmysłów. Oto, jak działa na nas medycyna leśna:
- WZROK: oczami podziwiamy kojące widoki w odcieniach zieleni i brązu,
- WĘCH: nosem wdychamy zapachy drewna, grzybni, ziół i kwiatów,
- SŁUCH: uszy wyczulamy na szelest listowia i szum leśnych strumyków,
- SMAK: w trakcie kąpieli możemy zrywać jadalne owoce i smakować ich soczystość,
- DOTYK: wchodząc w kontakt z korą, liśćmi, różnorodnymi naturalnymi fakturami, pobudzamy swoje receptory dotyku.
Pobudzając zmysły, możemy lepiej skontaktować się z naszym ciałem. Poczuć je i wrócić do niego. To coś, co może przydać się wielu z nas, szczególnie jeśli żyjemy w pędzie, a głowę wypełniają dziesiątki myśli o przeszłych i przyszłych planach czy zadaniach. Funkcjonując w takim szybkim tempie, odłączamy się od czucia i bycia tu i teraz.. Kąpiel leśna przywraca nas do kontaktu z chwilą obecną i swoim ciałem.
Terapia lasem wpływa korzystnie zarówno na nasze zdrowie psychiczne, jak i fizyczne. W jednym z badań [2] naukowcy chcieli sprawdzić, czy przebywanie w leśnym otoczeniu faktycznie działa pozytywnie na nasze samopoczucie. Okazało się, że niemal 500 badanych osób miało znacząco lepszy humor w dniu, w którym odbyli wizytę w lesie – niż w dniach, kiedy lasu nie odwiedzali.
W wyniku kontaktu z lasem [2] [4] [5]:
- spada poziom kortyzolu („hormonu stresu”) mierzony w ślinie,
- obniża się ciśnienie krwi,
- uruchamia się układ przywspółczulny odpowiedzialny za stan relaksu, za to wycisza się układ współczulny związany ze stanami uciekaj albo walcz”,
- lepiej działa układ odpornościowy, a efekt ten utrzymuje się nawet do 7 dni po wizycie w lesie,
- podnosi się poziom energii życiowej,
- obniża się poziom lęku,
- zmniejsza się uczucie zmęczenia.
W czasie leśnych kąpieli jesteśmy nieustannie wystawieni na działanie fitoncydów – tzn. substancji zapachowych uwalnianych przez rośliny. Zawierają one m.in. olejki eteryczne, które mogą mieć na nas pozytywny wpływ zarówno na poziomie czysto zapachowym, ale również mogą wspomóc nasze zdrowie (np. na układ odpornościowy) [6].
Jak praktykować sztukę kąpieli leśnych?
Niewątpliwą zaletą kąpieli leśnych jest to, że nie potrzebujemy kończyć żadnych kursów, które pozwoliłyby nam połączyć się z tą prastarą, łatwo dostępną i zbawienną, leśną medycyną.
Aby wejść w doświadczenie shinrin-yoku, wystarczy w wolnej chwili wybrać się do okolicznego lasu na uważny, świadomy spacer.
Oto prosta instrukcja pozwalająca samodzielnie zaplanować leśną kąpiel w kilku krokach:
- Wybierz odpowiednie miejsce
- Wybierz las/teren zielony, który znajduje się w Twoim zasięgu i do którego możesz wygodnie dotrzeć. Może to być las, park lub jakiekolwiek inny teren zadrzewiony;
- Upewnij się, że miejsce jest ciche i pozbawione dużego hałasu miejskiego. Chodzi o to, aby móc w pełni skupić się na otaczającej Cię naturze.
- Znajdź odpowiedni czas
- Najlepiej wybrać porę dnia, gdy jest cicho i spokojnie, np. wcześnie rano lub późnym popołudniem. Oczywiście najważniejsze, byś wybrał czas, który najlepiej odpowiada Twojemu harmonogramowi. Lepsza jest kąpiel w godzinach szczytu niż kąpiel, która się nie odbędzie!
- Ubierz się wygodnie
- Wybierz wygodne, przewiewne ubrania, które pozwolą Ci swobodnie poruszać się i oddychać. Staraj się ubrać się odpowiednio do warunków pogodowych.
- Odłącz się
- Zostaw telefon lub wycisz go. Chodzi o to, aby oderwać się od cyfrowego świata i w pełni skoncentrować na otaczającej przyrodzie.
- Zwolnij
- Rozpocznij swoją kąpiel leśną od spokojnego spaceru po lesie. Idź wolno i zatrzymuj się, aby podziwiać przyrodę wokół Ciebie. Skup się na oddychaniu i obserwuj swoje otoczenie z pełną uwagą.
- Poczuj las wszystkimi zmysłami
- Skoncentruj się na swoich zmysłach.
- Dotknij drzewa, aby poczuć jego teksturę. Możesz też podnieść kamyczek lub schylić się, by dotknąć mchu pod nogami. Sprawdź, jak odczuwasz fakturę każdej z tych rzeczy na różnych częściach swojego ciała.
- Zatrzymaj się, aby posłuchać śpiewu ptaków, szumu wiatru wprawiającego w ruch liście drzew. Ile różnych dźwięków słyszysz? Skąd dochodzą?
- Skoncentruj się na zapachach lasu. Umiesz je nazwać? Jakie skojarzenia przywodzą Ci na myśl?
Poświęć każdemu zmysłowi równą uwagę.
- Daj sobie czas na relaks i medytację
- Znajdź spokojne miejsce do medytacji lub relaksacji. Może to być przyjemne miejsce do siedzenia w korzeniach drzewa lub po prostu na miękkiej trawie. Skup się na oddechu i pozwól umysłowi się wyciszyć. Słuchaj, wąchaj, chłoń las całym sobą.
- Ciesz się chwilą
- Ciesz się obecnością w lesie. Daj sobie tak dużo czasu na doświadczanie lasu, ile potrzebujesz. W pełni skoncentruj się na spokoju i pięknie otaczającej Cię natury.
- Zabierz ze sobą leśny spokój
- Kiedy poczujesz, że czas wrócić do codzienności, zrób to z łagodnością.
Zapoznaj się z ofertą warsztatów kąpieli w lesie
Jeśli chcesz w pełni korzystać z dobrodziejstw lasu i leśnych kąpieli, możesz zainteresować się warsztatami z elementami kąpieli leśnej.
Pod opieką leśnej przewodniczki będziesz mogła zatopić się w doświadczaniu natury w sposób, jakiego być może nigdy wcześniej nie miałaś okazji doświadczyć.
W trakcie prowadzonego shinrin-yoku troski codziennego świata odchodzą w niepamięć. Kiedy głowa z lekkością szybuje pomiędzy zielonymi, mądrymi koronami drzew – ciało zatapia się w ich kojącym szumie.
Poznaj ofertę leśnych warsztatów organizowanych przez Kolektyw Psychologiczny Wszędzie Ważne, którego specjalnością jest terapia online dla emigrantów, podróżników i wolnych dusz.
Misją Kolektywu jest stworzenie terapeutycznych przestrzeni poza ścianami gabinetu. W otoczeniu dzikiej przyrody i w grupie ludzi możemy przeżyć doświadczenia zmieniające życie.
Latem możecie spotkać psycholożki z Wszędzie Ważne zarówno na terapeutycznych wyprawach do lasu, jak i na festiwalach takich jak: SLOT Art, Grajdół, LAS Festival czy Mech, gdzie prowadzą warsztaty psychologiczne i rozwojowe.
Bibliografia:
[1] Plevin, J. (2018). From haiku to shinrin-yoku A brief history of forest bathing. Forest History Today.
[2] Tsunetsugu, Y., Park, B.-J., & Miyazaki, Y. (2010). Trends in research related to “Shinrin-yoku” (taking in the forest atmosphere or forest bathing) in Japan. Environmental Health and Preventive Medicine, 15(1), 27–37
[3] Park, S., Kim, S., Kim, G., Choi, Y., Kim, E., Paek, D., (2021). „Evidence-Based Status of Forest Healing Program in South Korea”. International Journal of Environmental Research and Public Health.
[4] Morita E, Fukuda S, Nagano J, Hamajima N, Yamamoto H, Iwai Y, et al. Psychological effects of forest environments on healthy adults: Shinrin-yoku (forest-air bathing, walking) as a possible method of stress reduction. Public Health. 2007;121(1):54–63.
[5] Li, Qing, et al. „Effects of Forest Bathing on Cardiovascular and Metabolic Parameters in Middle-Aged Males.” Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol. 2016, no. 2587381, 2016., doi:10.1155/2016/2587381
[6] Peterfalvi, A., Miko, E., Nagy, T., Reger, B., Simon, D., Miseta, A., Czéh, B., & Szereday, L. (2019). Much More Than a Pleasant Scent: A Review on Essential Oils Supporting the Immune System. Molecules, 24(24), 4530. https://doi.org/10.3390/molecules24244530
Obraz autorstwa wirestock na Freepik
